Κεφάλαιο 3

Η ενασχόληση με τις ΑΔΟ αυτόματα μετατρέπει τον επικεφαλής σε κάτι παραπάνω από έναν απλό προπονητή ή γυμναστή. Γίνονται πραγματικοί εκπαιδευτές, αφού η διάδραση με την ομάδα τους δεν περιορίζεται σε ανάπτυξη αθλητικών δεξιοτήτων, αλλά το άθλημα χρησιμοποιείται ως μέσο για προσωπική ανάπτυξη και βιώσιμη κοινωνική μεταμόρφωση. Κατά συνέπεια, είναι σημαντικό να θυμάστε πάντα ότι η ΑΔΟ είναι μια διαδικασία όπου το ίδιο το άθλημα έχει δευτερεύοντα ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία. Οι δεξιότητες που απαιτούνται για να παρέχει κανείς αυτού του είδους την εκπαίδευση μέσω των ΑΔΟ περιλαμβάνει ένα σύνολο προσωπικών δεξιοτήτων:

(a) Κατανόηση των αρχών του οικογενειακού αθλητισμού

Τα αθλήματα γενικώς προωθούν βασικές αξίες και αρχές που είναι ουσιώδεις για την προσωπική ανάπτυξη και την κοινωνική εξέλιξη των ανθρώπων. Δικαιοσύνη, συμπερίληψη, ισότητα, πειθαρχία, ομαδικό πνεύμα, αντοχή, σεβασμός, πνευματική και σωματική υγεία αποτελούν τη βάση κάθε αθλήματος, ενώ ο ΟΑ επιπρόσθετα ενισχύει την αλληλοϋποστήριξη, τους οικογενειακούς δεσμούς, την κατανόηση, την συναισθηματική σταθερότητα και ανάπτυξη. Συνεπώς, είναι σημαντικό για κάθε επικεφαλής να κατανοεί και να αναγνωρίζει ο ίδιος αυτές τις αξίες και να είναι έτοιμος να βοηθήσει τα μέλη της ομάδας του να τις εντοπίσουν και να τις εκτιμήσουν κι αυτά. Θα πρέπει πρώτα να το πιστέψετε εσείς οι ίδιοι, πριν πείσετε τους άλλους να το πιστέψουν κι αυτοί!

(b) Τρόπος συμπεριφοράς

Κάποια στοιχεία έχουν ήδη αναλυθεί σε προηγούμενα κεφάλαια, αλλά είναι πολύ σημαντικό να τα επαναλάβουμε. Η αποτελεσματική επικοινωνία είναι και πάλι το πρωτεύον στοιχείο, αλλά όχι το μόνο! Για να μπορέσετε να εφαρμόσετε μια εκπαιδευτική προσέγγιση στις ΑΔΟ, είναι σημαντικό να έχετε ισχυρό κίνητρο και να διαθέτετε τις ικανότητες που θα εμπνεύσουν την ομάδα σας να συμμετάσχει σε αυτήν την προσπάθεια. Φυσικά, αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς τις απαραίτητες ηγετικές ικανότητες που θα σας μεταμορφώσουν σε μια ηγετική φιγούρα που θα καθοδηγεί την ομάδα στο ταξίδι της στον ΟΑ.

(c) Αποφασιστική ικανότητα

Δεν είναι λίγες οι προκλήσεις και τις έχουμε ήδη αναλύσει αρκετά. Όλα μπορούν να ξεπεραστούν, όμως, αν ο επικεφαλής έχει την ικανότητα και τη δύναμη να παίρνει αποτελεσματικές αποφάσεις και να επιλύει οτιδήποτε θα μπορούσε να εμποδίσει την εκπαιδευτική διαδικασία. Είναι, επομένως, εξίσου σημαντικό να έχετε ένα ξεκάθαρο στρατηγικό όραμα για τις εκπαιδευτικές σας προσπάθειες και αυτό σχετίζεται άμεσα με τις οργανωτικές σας δεξιότητες: πρέπει να γνωρίζετε γιατί το κάνετε, πώς θα το κάνετε και τι ακριβώς θέλετε να πετύχετε στο τέλος αυτής της διαδρομής.

(d) Διαπροσωπικές δεξιότητες

Λογικά δεν σας είναι κάτι γνώριμο…Η ομάδα σας περιλαμβάνει διαφορετικές ομάδες-στόχους διαφορετικών ηλικιών, με διαφορετικούς ρόλους εντός της οικογένειας, διαφορετικό παρελθόν και –οπωσδήποτε- διαφορετικούς χαρακτήρες. Έχετε να κάνετε με νεαρά και μεγαλύτερα άτομα, παιδιά και ενήλικες, κηδεμόνες και παιδιά, θαρραλέους και διστακτικούς, με περισσότερο ή λιγότερο ταλέντο στον αθλητισμό, με έντονο κίνητρο ή πιο ασθενές. Είναι σημαντικό να μπορείτε να διαχειριστείτε τον καθένα ξεχωριστά με αποτελεσματικότητα και να διατηρήσετε την ισορροπία και τη συνοχή της ομάδας. Η διαχείριση κρίσεων και η επίλυση των διαφορών είναι πολύ σημαντικό στοιχείο και θα βοηθήσει πολύ την εκπαιδευτική σας διαδικασία.

(e) Διδακτικές ικανότητες

Πόσο δύσκολο είναι να είσαι δάσκαλος! Πρέπει να συνδυάζεις πολλά στοιχεία: να αξιολογείς και να κατευθύνεις, να ενισχύεις το πνεύμα συνεργασίας και την ομαδικότητα, να ενδιαφέρεσαι για τα μέλη σου και να διασφαλίζεις τη συμπερίληψη και την ανεκτικότητα, να παρέχεις ένα ασφαλές περιβάλλον για την υλοποίηση των ΑΔΟ από σωματικής, πνευματικής και ψυχολογικής πλευράς, να περνάς το μήνυμα μέσα από τις αθλητικές δραστηριότητες, να εξηγείς την εκπαιδευτική διαδικασία στους συμμετέχοντες και να τους στηρίζεις.

(f) Δεξιότητες μη-τυπικής εκπαίδευσης (ΜΤΕ)

Η εκπαίδευση μέσω του αθλητισμού αποκλείει αυτόματα κάθε είδος τυπικής και στερεοτυπικής μορφής μάθησης. Οι αθλητικές δραστηριότητες περιλαμβάνουν μη-τυπική εκπαίδευση, όπως αυτή ορίζεται από το Συμβούλιο της Ευρώπης: «σχεδιασμένα, δομημένα προγράμματα και διαδικασίες προσωπικής και κοινωνικής εκπαίδευσης για νέους ανθρώπους, με στόχο τη βελτίωση μιας σειράς δεξιοτήτων και ικανοτήτων, εκτός του τυπικού εκπαιδευτικού προγράμματος» [1]. Με απλά λόγια, οι μέθοδοι ΜΤΕ επικεντρώνονται στον μαθητευόμενο, ενισχύουν τη βιωματική γνώση, τονώνουν τη δημιουργικότητα, βασίζονται και στην ατομική και στην ομαδική μάθηση με μια συλλογική προσέγγιση, ενώ σχεδιάζονται με βάση τις ανάγκες των συμμετεχόντων. Κατά συνέπεια, προκειμένου να καταφέρετε να προσφέρετε εκπαιδευτικές υπηρεσίες μέσω του αθλητισμού, θα πρέπει να σχεδιάσετε ένα οργανωμένο πλάνο με εκπαιδευτικούς στόχους. Για να το καταλάβετε καλύτερα, ας δούμε πώς ο Α. Χάξλεϊ περιγράφει τη βιωματική μάθηση: «Εμπειρία δεν είναι αυτό που σου συμβαίνει, αλλά πώς το χρησιμοποιείς!». Αυτός ο κύκλος βιωματικής μάθησης μπορεί να παρουσιαστεί με το επόμενο διάγραμμα:

[1] https://www.coe.int/en/web/european-youth-foundation/definitions